Αυτή τη στιγμή υπάρχουν σε όλη την υφήλιο περίπου 64 εκατομμύρια άνθρωποι που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω πολέμων, πείνας, διωγμών αλλά και κλιματικών αλλαγών. Ο αριθμός των ανθρώπων που αναγκάζονται να φύγουν από τις πατρίδες τους εξαιτίας ακραίων καιρικών φαινομένων, ολοένα και αυξάνεται κρούοντας των κώδωνα του κινδύνου για τεράστιες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές τα επόμενα χρόνια. Τα Ηνωμένα Έθνη μάλιστα υπολογίζουν, πως ο αριθμός των περιβαλλοντικών μεταναστών μέχρι το 2050, αναμένεται να φτάσει από τα 25 εκατομμύρια έως και το 1 δις.O όρος «περιβαλλοντικοί πρόσφυγες ή μετανάστες» χρησιμοποιείται πολύ συχνά για να περιγράψει αυτές τις ομάδες ανθρώπων. Οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι όπως το πόσιμο νερό, λιγοστεύουν σε πολλά μέρη του κόσμου ενώ οι καλλιέργειες και τα ζώα αδυνατούν να επιβιώσουν στις πολύ ξηρές και ζεστές ή κρύες συνθήκες θέτοντας έτσι σε άμεσο κίνδυνο τους ανθρώπους που εξαρτώνται και ζούνε από αυτά. Μην έχοντας άλλη επιλογή, οι κάτοικοι των περιοχών που πλήττονται άμεσα αναγκάζονται να μετακινηθούν σε μέρη που θα τους προσφέρουν καλύτερες συνθήκης επιβίωσης.
Μόνο το 2019, 2.000 περιβαλλοντικές καταστροφές προκάλεσαν την μετακίνηση 24.9 εκατομμυρίων ανθρώπων, ο μεγαλύτερος αριθμός από το 2012. Τροπικές καταιγίδες, διαρκείς πλημμύρες και τυφώνες, στην Ασία και στον Ειρηνικό, ευθύνονται για τη μετανάστευση 17 εκατομμυρίων ανθρώπων που ζούσαν σε χώρες όπως η Ινδία, το Μπαγκλαντές, η Κίνα και οι Φιλιππίνες.
Ένα από τα μέρη που απειλούνται περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι και η Βενετία. Καθώς η πόλη είναι χτισμένη στην άκρη μιας λιμνοθάλασσας, οι πλημμύρες ήταν πάντα μέρος της ζωής των κατοίκων. Τα τελευταία χρόνια όμως αυτά τα φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο σφοδρά επηρεάζοντας άμεσα την καθημερινή ζωή των μόνιμων κατοίκων και «χτυπώντας» τις οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής που είναι άμεσα συνδεδεμένες με τον τουρισμό. Μεγάλη καταστροφή δέχονται επίσης και τα μνημεία της πόλης όπου το θαλασσινό νερό προκαλεί ανεπανόρθωτες ζημιές στην πολιτιστική κληρονομιά της. Όσες προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι τώρα για τον περιορισμό των πλημμυρών και την προστασία ενός από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς, έχουν δυστυχώς πέσει στο κενό λόγω γραφειοκρατίας και συμφερόντων.
Μπορεί οι εικόνες με ολόκληρα χωριά να επιπλέουν πάνω στο νερό, να φαντάζουν ένα πολύ μακρινό μέλλον για τους περισσότερους, όμως κάποιοι ήδη το ζούν και καλούνται να επιβιώσουν σε αυτό. Σε αυτό το δικό μας ‘μέλλον’ βρίσκονται αρκετά χωριά στις Φιλιππίνες τα οποία κυριολεκτικά επιπλέουν πάνω στη θάλασσα. ‘Ένα από αυτά είναι και το χωριό Bin Wangan το οποίο μέρα με τη μέρα οδηγείται σε πλήρη εξαφάνιση. Κάθε χρόνο βυθίζεται 4-6 εκατοστά και οι κάτοικοι βλέπουν μέρα με τη μέρα, τους κόπους ολόκληρης ζωής να χάνονται στα σκοτεινά νερά. Οι περισσότεροι είναι αναγκασμένοι να χτίζουν ξανά τις κατοικίες τους στις οροφές των σπιτιών τους που πλέον είναι βυθισμένα στη θάλασσα. Ο Jojo, πρόεδρος της ομάδας διάσωσης της περιοχής, είναι εδώ και χρόνια άστεγος μιας και το σπίτι του είναι πλέον μη κατοικήσιμο. Όπως περιγράφει, οι τελευταίοι μήνες στο πατρικό του έμοιαζαν με εφιάλτη. Το νερό είχε φτάσει στο ύψος του γονάτου και πολλές μέρες η στάθμη του νερού είχα ανέβει σε τέτοιο σημείο που έπρεπε να περιμένουν να υποχωρήσει για να μπορέσουν να ξαπλώσουν στο κρεβάτι . Η γυναίκα και τα παιδιά του αποφάσισαν να φύγουν από το χωριό για να βρούν μια καλύτερη ζωή ενώ ο ίδιος ζει σε ένα μικρό χώρο που του παρέχει το αφεντικό του ελπίζοντας ότι κάποτε θα μπορέσει να βρεθεί κάτω από την ίδια στέγη με την οικογένειά του. O Jojo είναι ακόμα ένας από αυτούς που είδαν το νερό να καταπίνει, όχι μόνο την περιουσία, αλλά και την την τύχη της οικογένειας του.
Η οικονομία της περιοχής δέχεται τεράστιο χτύπημα. Οι κάτοικοι της, που ασχολούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου με την αλιεία μπορεί να περάσουν μέρες χωρίς να πιάσουν ψάρια, λόγω της αλλαγής σύστασης του νερού. Έτσι πολλοί να εγκαταλείπουν το χωριό μιας και χωρίς την βασική πηγή εσόδων τους δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ούτε τα βασικά. Μία άλλη οδυνηρή πλευρά της σκληρής πραγματικότητας που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι κάτοικοι είναι η αδυναμία ταφής των νεκρών. Οι κάτοικοι του Bin Wangan που χάνουν τους δικούς τους, πρέπει να ταξιδεύουν έως την πρωτεύουσα για να τιμήσουν και να θάψουν τους νεκρούς καθώς τα νεκροταφεία της περιοχής λόγω των συνεχόμενων πλημμυρών δεν μπορούν να φιλοξενήσουν καμία σορό.
Στην άλλη μεριά του Ειρηνικού, οι κάτοικοι της Γουατεμάλα, προσεύχονται να πέσουν έστω και λίγες σταγόνες νερού για να σωθούν οι σοδειές τους. Η χώρα συγκαταλέγεται στις 10 περιοχές που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. Οι ανώμαλες καιρικές συνθήκες με μεγάλες περιόδου ξηρασίας και ξαφνικές τροπικές καταιγίδες, καταστρέφουν τις σοδειές, αφήνοντας τους ανθρώπους με μηδενικά εισοδήματα και τσακισμένες ελπίδες. Για τους περισσότερους, η φυγή από την πατρίδα είναι η μόνη αλλά η πιο οδυνηρή λύση.
Η Πιλάρ κατοικεί σε ένα μικρό χωριό της χώρας και το εισόδημά της εξαρτάται από τηνκαλλιέργεια πατάτας. Η ίδια ζει σε ένα σπίτι μικρό σπιτάκι με τα παιδιά και τα εγγόνια της. Ο άντρας της έχει φύγει εδώ και 3 χρόνια στην Αμερική για να βρει δουλειά για να μπορέσει να στηρίξει την οικογένειά του, στέλνοντάς τους σχεδόν όλο του το εισόδημα. Λόγω των μεγάλων περιόδων ξηρασίας και των ξαφνικών πλημμυρών, οι καρποί που φτάνουν στη φάση της συγκομιδής είναι όλο και λιγότεροι. Χωρίς την οικονομική βοήθεια του άντρα της, η Πιλάρ, δεν θα μπορούσε να ταΐσει ούτε τα εγγόνια της αλλά ούτε και την ίδια. Στις Δυτικές περιοχές της χώρας, η πλειοψηφία των ανθρώπων είναι σαν την Πιλάρ, αγρότες που στηρίζουν την επιβίωσή τους στη γη. Τα ¾ αυτών όμως ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, και η κατάσταση όλο και επιδεινώνεται.
Ο άντρας της Πιλάρ δεν έχει δει την οικογένειά του εδώ και 3 χρόνια και δεν γνωρίζει πότε θα μπορέσει να τους ξανασυναντήσει ή να γυρίσει πίσω στην πατρίδα του. Ως παράνομος μετανάστης, μπορεί από στιγμή σε στιγμή να απελαθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες και έτσι η οικογένειά του να χάσει το έξτρα και πολύτιμο έσοδο που της παρείχε. Οι συμπατριώτες του που έχουν ακολουθήσει το ίδιο δρόμο με αυτόν, παρακολουθούν με ανησυχία τις δηλώσεις του Τραμπ για τους παράνομους μετανάστες και το περιβόητο τείχος του Μεξικού. Ο Πρόεδρος της Αμερικής έχει τοποθετήσει την κατασκευή του τείχους στο κέντρο των πολιτικών του προτάσεων με κύριο στόχο, όπως λέει, την προστασία των Αμερικανών πολιτών και την αποτροπή? των εμπόρων ναρκωτικών και ανθρώπων να εισέλθουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό όμως που ο Τραμπ αρνείται να δει είναι πως οι άνθρωποι που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να ψάξουν μια καλύτερη ζωή, δεν είναι εγκληματίες ούτε κακοποιά στοιχεία. Είναι και άνθρωποι που λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων, αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, που ο ίδιος αρνείται, καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα στη φυγή από την πατρίδα ή το θάνατό τους σε αυτή.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, περίπου 24 εκατομμύρια άνθρωποι από όλα τα μέρη της υφηλίου εκτοπίζονται κάθε χρόνο λόγω των καιρικών συνθηκών. Παρόλο που ακόμα δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια ο αριθμός αυτών των μετακινήσεων, οι ειδικοί αναμένουν ραγδαία αύξηση στα επόμενα χρόνια. Όλο και περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους επιδιώκουν να μετεγκατασταθούν σε χώρεςως «περιβαλλοντικοί πρόσφυγες» και όχι να αντιμετωπίζονται ως παράνομοι μετανάστες.
Μέχρι πρόσφατα όμως υπήρχε ένα πρόβλημα. Η Σύμβαση για τους πρόσφυγες του 1951, η οποία όριζε τα δικαιώματα των εκτοπισμένων, όριζε και μία λίστα με τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για να θεωρηθεί κάποιος πρόσφυγας και η αλλαγή του κλίματος δεν ήταν μέσα σε αυτές. Το 2018 όμως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, αναγνώρισε τον καταλυτικό ρόλο των κλιματικών αλλαγών στη μετακίνηση πληθυσμών. Έτσι η συντριπτική πλειοψηφία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ενέκρινετον Δεκέμβριο του 2018 το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες το οποίο αναγνώρισε πως το κλίμα, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και οι φυσικές καταστροφές, αλληλεπιδρούν όλο και περισσότερο με τους παράγοντες κίνησης των προσφύγων.
Έχουμε μπει πια σε μια καινούργια πραγματικότητα όπου οι μετακινήσεις πληθυσμών όλο και πληθαίνουν. Παρά τις φωνές εναντίον των προσφύγων και των μεταναστών και τους σκεπτικιστές της κλιματικής αλλαγής, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ευθύνες που έχουμε όλοι απέναντι στους συνανθρώπους και τον πλανήτη μας. Έχουμε ηθική ευθύνηαπέναντι σε αυτούς, που εξαιτίας των δικών μας πράξεων, βλέπουν τη γη τους να χάνεται, τη θάλασσα να καταπίνει τα σπίτια τους και όσα έχτιζαν τόσα χρόνια να καταρρέουν. Οι διεθνείς θεσμοί πρέπει επιτέλους να μεριμνήσουν για τους περιβαλλοντικούς πρόσφυγες και να υιοθετήσουν ένα αποτελεσματικό σύστημα προστασίας και στήριξης των περιοχών που πλήττονται. Είναι χρέος μας να δημιουργήσουμε ένα ασφαλές πέρασμα και να αναγνωρίσουμε και επίσημα την επιτακτική ανάγκη που τους ωθεί να εγκαταλείψουν μόνιμα τις πατρίδες τους προκειμένου να επιβιώσουν.
Όταν φταίνε πάντα οι άλλοι ή σκέψεις σχετικά με την ενδοσκόπηση