Εδώ Πολυτεχνείο: 49 χρόνια από την 17η Νοεμβρίου 1973

Συμπληρώνονται σήμερα 49 χρόνια από τα αιματοβαμμένα γεγονότα του Πολυτεχνείου και την κορύφωση της εξέγερσης κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Η συγκέντρωση φοιτητών και απλού κόσμου στο ιστορικό κτίριο της Πατησίων και η μετέπειτα κατάληψή του, η αιματοχυσία και οι η τραγική απώλεια της ζωής, μετουσιώθηκαν σε πανανθρώπινα μηνύματα του αγώνα για Δημοκρατία, ξεπερνώντας τα σύνορα της χώρας μας.

Από το βράδυ της 16ης Νοεμβρίου 1973, άρματα μάχης είχαν καταλάβει τις οδούς Τοσίτσα και Στουρνάρη, κλείνοντας τις πλευρικές εισόδους του συγκροτήματος του Εθνικού Μετσόβου Πολυτεχνείου. 

“Εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλάει ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Ελληνικέ λαέ, απόψε, εδώ και λίγη ώρα, η χούντα, η δικτατορία έδειξε το πραγματικό της πρόσωπο. Η σκιά του στρατιωτικού νόμου έπαψε πια να είναι σκιά. Είδαμε τα τανκς να κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας”, 

μετέδιδε ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου, τον οποίο και λειτουργούσαν κάποιοι από τους φοιτητές που είχαν κλειστεί στο κτίριο.

Γύρω στις 3 τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου, άρμα επί της οδού Πατησίων λαμβάνει εντολή να εισβάλλει στο Πολυτεχνείο από την κεντρική είσοδο. 

“Αδέλφια μας στρατιώτες, αδέλφια μας στρατιώτες, πώς είναι δυνατόν, πώς είναι δυνατόν να σκοτώνεστε με τα αδέλφια σας; Να χυθεί ελληνικό αίμα; Εγώ πρώτος, αρχίζω τον Εθνικό Ύμνο, αυτό το αιώνιο σύμβολο της ελευθερίας”, 

μετέδιδε ο Δημήτρης Παπαχρήστος με τρεμάμενη φωνή σε ένα ιστορικό πλέον ηχητικό ντοκουμέντο που προκαλεί ρίγος. Απήγγειλε τον Εθνικό Ύμνο, με τους υπόλοιπους φοιτητές στον προαύλιο χώρο του Πολυτεχνείου να κάνουν το ίδιο. 

Το τανκ έπεσε πάνω στην κεντρική πύλη. Ακολούθησε βία, πανικός και επιθέσεις, με τουλάχιστον 34 ανθρώπους (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία) να χάνουν τη ζωή τους εκείνη τη δραματική νύχτα και τις ημέρες που ακολούθησαν.

Ο “καλός μας Άνθρωπος” έσωσε φοιτητές τη νύχτα του Πολυτεχνείου

Ενώ πολλοί φοιτητές βρήκαν καταφύγιο στις πολυκατοικίες της γύρω περιοχής, άλλοι αναζήτησαν όποια βοήθεια μπορούσαν μέσα στο δραματικό εκείνο σκηνικό. Ο μέγας Θανάσης Βέγγος ήταν εκεί τη νύχτα του Πολυτεχνείου — και έσωσε τις ζωές φοιτητών που είχαν μόλις γλυτώσει από τη βία και τον θάνατο. Μετέτρεψε το αυτοκίνητό του σε όχημα σωτηρίας, κρύβοντας φοιτητές με κουβέρτες, έχοντας ρίξει τα καθίσματα του αυτοκινήτου του πίσω και λέγοντάς τους να κάτσουν μπρούμυτα για να μην τους δουν, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει μαρτυρία, και έτσι τους μετέφερε στο σπίτι τους με ασφάλεια. Πέρα από αστείρευτα, πηγαία ταλαντούχος, εκτός από μέγας ηθοποιός, ο καλός μας Άνθρωπος ήταν και ένας βαθιά δημοκρατικός, μεγάλος Άνθρωπος, ένας πραγματικός θησαυρός για τη χώρα.

Καταφύγιο στο “Μινιόν”

Και ο ιδιοκτήτης και ιδρυτής του ιστορικού πρώτου πολυκαταστήματος της Αθήνας, Ιωάννης Γεωργακάς, βοήθησε φοιτητές τη νύχτα των γεγονότων του Πολυτεχνείου. Ο αγαπημένος εργοδότης, όπως τον περιέγραφαν όσοι τον έζησαν, βαθιά δημοκράτης και ο ίδιος, άνοιξε τις πόρτες του “Μινιόν” σε τραυματίες φοιτητές, ενώ έκρυψε άλλους δίνοντάς τους να φορέσουν ρούχα υπαλλήλων του καταστήματος. Αυτός είναι ο άνθρωπος που έβαλε στο στόχαστρό της η  επαναστατική οργάνωση “Οκτώβρης ΄80” μερικά χρόνια αργότερα, όταν παραμονές Χριστουγέννων του 1980 έβαλε φωτιά στο πολυκατάστημα του, το οποίο και καταστράφηκε ολοσχερώς μαζί και με το διπλανό κατάστημα του Κατράντζου — στο όνομα κάποιας “επαναστατικής ιδέας”, που δεν ήταν παρά μόνο φασιστική. 

Ηρωικές ιστορίες σαν κι αυτές, περισσότερο ή λιγότερο γνωστές, κινδυνεύουμε να τις ξεχάσουμε μέσα σε όλα τα άσχημα και άσχετα που μονοπωλούν το δημόσιο διάλογο σε κάθε επέτειο, αμαυρώνοντας την ημέρα και τα ιδανικά του Πολυτεχνείου, και που είναι ουσιαστικά οι ιστορίες στις οποίες αποτυπώνεται όλο το νόημα της ημέρας. Τα ιδεώδη του Πολυτεχνείου βρίσκονται στον πυρήνα τους σε αυτούς τους ανθρώπους, που αγαπώντας βαθιά την πατρίδα τους, τη Δημοκρατία και τον συνάνθρωπό τους, έσωσαν κυνηγημένους από τη χούντα φοιτητές. Ανθρώπους όπως ο Θανάσης Βέγγος και ο Ιωάννης Γεωργακάς, αλλά και τόσοι άλλοι που δε θα μάθουμε ποτέ τα ονόματά τους. Σε εκείνους που κλείστηκαν εκείνο το βράδυ στο συγκρότημα της Πατησίων αγκαλιά με τη σημαία — την ίδια σημαία που οι γνωστοί-άγνωστοι καίνε τα τελευταία χρόνια, αγνοώντας εντελώς το περιεχόμενο και την έννοια της λέξης “Δημοκρατία”, τους λόγους οι οποίοι οδήγησαν στα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου, το περιεχόμενο της ημέρας και το τί σήμαινε αυτή για τη σύγχρονη ιστορία της χώρας μας.