Η ανάγνωση του εκλογικού αποτελέσματος των αμερικανικών ενδιάμεσων εκλογών & η επόμενη ημέρα

Με σχόλια του Διεθνολόγου και Καθηγητή, κου Κωνσταντίνου Φίλη 

Με την εκλογική διαδικασία να έχει ολοκληρωθεί και την καταμέτρηση των αποτελεσμάτων να βρίσκεται σε εξέλιξη, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται εν αναμονή της τελικής σύνθεσης του 118ου αμερικανικού Κογκρέσου. Οι Δημοκρατικοί κέρδισαν τον έλεγχο της Γερουσίας, ενώ στη Βουλή των Αντιπροσώπων, αν και το προβάδισμα είναι Ρεπουμπλικανικό, το Δημοκρατικό κόμμα φαίνεται πως θα εξασφαλίσει μία τουλάχιστον ενισχυμένη σύνθεση. Σε καμία πάντως περίπτωση δεν έχει υπάρξει η εύκολη, μαζική “κόκκινη επέλαση” που προέβλεπαν πολλοί προεκλογικά.

Ο Διεθνολόγος και Καθηγητής κος Κωνσταντίνος Φίλης χρησιμοποιεί μία φράση για να περιγράψει το εκλογικό αποτέλεσμα, που δε θα μπορούσε να συνοψίζει πιο εύστοχα την κατάσταση: 

“Είναι μία νίκη των Ρεπουμπλικάνων που μοιάζει σαν ήττα” σχολιάζει, και εξηγεί πως τελικά μάλλον επικράτησε η λογική στην κρίση των Αμερικανών ψηφοφόρων. “Παρά τον υψηλό πληθωρισμό και τις υψηλές τιμές, παρά το γεγονός πως υπήρχαν φαινόμενα εγκληματικότητας ειδικά σε Δημοκρατικές Πολιτείες, παρά το γεγονός πως ο Joe Biden δείχνει να είναι ένας ασθμαίνων Πρόεδρος, οι Αμερικανοί ψήφισαν ίσως πιο ώριμα απ’ ό,τι κανείς θα περίμενε”.

Τα δεδομένα για τη Γερουσία

Νεβάδα και Αριζόνα αποτέλεσαν τις Πολιτείες που “ξεκλείδωσαν” το γρίφο της πλειοψηφίας στη Γερουσία, με τη διαδικασία στην Τζώρτζια να μην εξελίσσεται στο εκλογικό θρίλερ που διαφαινόταν μέχρι και χθες. Ο έλεγχος της Γερουσίας από τους Δημοκρατικούς επιβεβαιώθηκε μόλις το πρωί της Κυριακής, με τη νίκη της έδρας στη Νεβάδα και την επανεκλογή της Catherine Cortez Masto. Οι Δημοκρατικοί εξασφάλισαν τις 50 έδρες, και μαζί με την ψήφο της Αντιπροέδρου Kamala Harris την πλειοψηφία και τον έλεγχο της Γερουσίας, αφήνοντας πίσω τους Ρεπουμπλικάνους με 49 έδρες.

Στη Νεβάδα τα δεδομένα άλλαζαν με την καταμέτρηση κάθε ψήφου, με τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο, Adam Laxalt, να προηγείται της Δημοκρατικής συνυποψήφιάς του με λιγότερες από 1000 ψήφους και διαφορά της τάξης του 0,1%, μέχρι και το Σάββατο. Οι επιστολικές ψήφοι που άργησαν να καταμετρηθούν έκλεισαν την ψαλίδα μεταξύ των δύο, και η Cortez Masto πέρασε μπροστά με 6.500 ψήφους.  

Η Τζώρτζια θα οδηγηθεί σε επαναληπτικές εκλογές — τον λεγόμενο runoff εκλογικό γύρο. Η Πολιτεία θα αποτελούσε το κλειδί της πλειοψηφίας, εάν στη Νεβάδα κέρδιζαν την έδρα οι Ρεπουμπλικανοί, μετατρέποντας τον επόμενο μήνα σε έναν εκλογικό αγώνα δρόμου για γερά νεύρα. Με βάση τον πολιτειακό εκλογικό νόμο στην Τζώρτζια, η διαδικασία εκκινείται στην περίπτωση που κανένας υποψήφιος δε συγκεντρώσει το 50%+ των ψήφων. Με τους Raphael Warnock, τον νυν Δημοκρατικό Γερουσιαστή που διεκδικεί επανεκλογή, και Herschel Walker, τον Ρεπουμπλικανό συνυποψήφιό του, να συγκεντρώνουν ποσοστά κοντά στο 49,5% και στο 48,5% αντίστοιχα, και με το 99% των ψήφων να έχει ήδη καταμετρηθεί, το αποτέλεσμα θα κριθεί σε νέα κάλπη στις 6 Δεκεμβρίου, παρά το γεγονός πως ο Warnock προηγείται αυτήν τη στιγμή με περισσότερες από 35.000 ψήφους.

Στην Αριζόνα, αν και η καταμέτρηση αγγίζει το 89% των ψήφων, την έδρα έχει κερδίσει ο Δημοκρατικός υποψήφιος, νυν Γερουσιαστής και Αστροναύτης, Mark Kelly, με ποσοστό κοντά στο 52%. Ο Γερουσιαστής Kelly έχει επενδύσει πολιτικά μεταξύ άλλων υπέρ των κανόνων ασφαλείας για τα όπλα, ένα θέμα που διχάζει την αμερικανική κοινωνία εν έτει 2022. Ο Ρεπουμπλικανός συνυποψήφιός του, Blake Masters, συγκέντρωσε ποσοστό κοντά στο 46%, κατεβαίνοντας στον εκλογικό αγώνα με σφραγίδα έγκρισης Donald Trump.  

Τα στοιχεία για τη Βουλή των Αντιπροσώπων 

Στη Βουλή των Αντιπροσώπων τα νούμερα δείχνουν επί του παρόντος Ρεπουμπλικανική νίκη, με το Μεγάλο Παλαιό Κόμμα να κατέχει 211 έδρες, έναντι των 204 Δημοκρατικών, και την πλειοψηφία να εξασφαλίζεται στις 218. Οι Ρεπουμπλικανοί χρειάζονται ακόμη μόλις 7 νίκες για τον έλεγχο της Βουλής και αυτήν τη στιγμή Ρεπουμπλικανοί υποψήφιοι προηγούνται σε 10 από τους 20 εν εξελίξει αγώνες, μεταξύ των οποίων ωστόσο και σε αρκετές διοικητικές περιφέρειες στην παραδοσιακά “μπλε” Καλιφόρνια, γεγονός που μπορεί να ανατραπεί με την εξέλιξη της καταμέτρησης, η οποία σε μερικές περιπτώσεις δεν ξεπερνάει το 50% των ψήφων. 

“Η ήττα των Δημοκρατικών είναι εντός ενός πλαισίου”, παρατηρεί ο κύριος Φίλης για το αποτέλεσμα που διαμορφώνεται στη Βουλή των Αντιπροσώπων. “Όπως είπε και ο ίδιος ο Biden, τα τελευταία 40 χρόνια κανένας Δημοκρατικός Πρόεδρος δεν πέτυχε καλύτερα αποτελέσματα στις ενδιάμεσες εκλογές: μία ήττα απ’ ό,τι φαίνεται αντιμετωπίσιμη στη Βουλή των Αντιπροσώπων, και τη διατήρηση της πλειοψηφίας στη Γερουσία, που είναι πάρα πολύ σημαντική, γιατί δίνει κάποιες δυνατότητες στον Biden”.

Τί έπαιξε τελικά ρόλο στη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος; Όπως εξηγεί ο Καθηγητής “οι ψηφοφόροι καταψήφισαν πολλούς από τους υποψήφιους που είχε υποστηρίξει προσωπικά ο Donald Trump, πράγμα που σημαίνει πως οι υποψήφιοι αυτοί επηρεάστηκαν αρνητικά από την τοξικότητα που εκπέμπει ο ίδιος ο Trump ως πρόσωπο”, ενώ παράλληλα “οι νέοι ψηφοφόροι υποστήριξαν τους Δημοκρατικούς, λειτουργώντας συσπειρωτικά απέναντι στη συντηρητική ατζέντα των αμβλώσεων, στις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου και γενικότερα στον υπερσυντηρητισμό που υπάρχει σε ένα κομμάτι του ρεπουμπλικανικού κόμματος”. Τα στοιχεία μάλιστα σε σχέση με την ψήφο της Gen Z αποδεικνύουν πως η ψήφος της νέας γενιάς διαμόρφωσε το εκλογικό αποτέλεσμα κρίσιμων αγώνων και ανέκοψε τις εύκολες νίκες που προέβλεπαν οι Ρεπουμπλικανοί. Η Gen Z μετέφερε τα ζητήματα που την απασχολούν στην κάλπη, ενισχύοντας τους Δημοκρατικούς που θέλουν να δώσουν λύσεις σε αυτά.

Οι εκλογικοί αγώνες της ομογένειας

Οι φετινές ενδιάμεσες εκλογές ήταν εξαιρετικά σημαντικές και για την ελληνική ομογένεια, με πολλούς Ελληνοαμερικανούς υποψηφίους να διεκδικούν μία έδρα στο Κογκρέσο ή την εκλογή τους σε κυβερνητικές θέσεις στις Πολιτείες. Οι ελληνοαμερικανικές κοινότητες υποστήριξαν τους ομογενείς υποψηφίους, ενισχύοντας τη φωνή της Ελλάδας στις Ηνωμένες Πολιτείες και την προάσπιση των ελληνικών θέσεων στο αμερικανικό Κογκρέσο. Σε μία από τις κορυφαίες χρονικές περιόδους για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, αλλά και μία από τις πλέον κρίσιμες για τις εξελίξεις στην περιοχή μας — σε δημοκρατικό, αλλά και σε κάθε άλλο επίπεδο —, ο αγώνας των Ελληνοαμερικανών στο Κογκρέσο και της ελληνοαμερικανικής κοινότητας γενικότερα είναι πιο σημαντικός από ποτέ, όπως και η ανάγκη υποστήριξής του από την Ελλάδα. 

Στη Βουλή των Αντιπροσώπων, επανεκλέχθηκαν οι Chris Pappas (Δημοκρατικό Κόμμα, 1η ΔΠ* Νιου Χάμσαϊρ), Gus Bilirakis (Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, 12η ΔΠ Φλόριντα), Nicole Malliotakis (Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, 11η ΔΠ Νέα Υόρκη), Dina Titus (Δημοκρατικό Κόμμα, 1η ΔΠ Νεβάδα) και John Sarbanes (Δημοκρατικό Κόμμα, 3η ΔΠ Μέριλαντ). Παράλληλα, η Eleni Kounalakis επανεκλέχθηκε Αντικυβερνήτης της Πολιτείας της Καλιφόρνια, και ο Alexi Giannoulias εξελέγη στο αξίωμα του Υπουργού Εξωτερικών στο Ιλινόι και ο Andrew Gounardes επανεκλέχθηκε πολιτειακός Γερουσιαστής στη Νέα Υόρκη, όλοι με το κόμμα των Δημοκρατικών.

*ΔΠ = διοικητική περιφέρεια

Νέοι φίλοι της Ελλάδας στο Κογκρέσο

Εκτός όμως των επιτυχιών της ομογένειας, εξίσου σημαντικές για τις ελληνικές θέσεις είναι και οι νίκες που σημείωσαν φίλοι της Ελλάδας, όπως ο Robert Menendez Jr. και ο John Fetterman. Ο γιος του Bob Menendez εκλέχθηκε Βουλευτής στην 8η διοικητική περιφέρεια του Νιου Τζέρσεϊ με το κόμμα των Δημοκρατικών, και μάλιστα με συντριπτικό ποσοστό που αγγίζει το 73%. Όπως και ο πατέρας του, ο Robert Menendez Jr. αναμένεται να αποτελέσει πραγματικό φίλο της Ελλάδας στο αμερικανικό Κογκρέσο. Γνωρίζει σε βάθος τα ελληνοαμερικανικά ζητήματα, ενώ πριν από μερικούς μήνες με την επισημοποίηση της υποψηφιότητάς του, είχε ενημερωθεί εκ νέου από μέλη της ελληνοαμερικανικής και κυπροαμερικανικής κοινότητας για τα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου.

Παράλληλα, η εξαιρετικά σημαντική νίκη για τους Δημοκρατικούς του John Fetterman στην Πενσυλβάνια, αποτελεί εξαιρετικά σημαντική νίκη και για την Ελλάδα. Ο νεοεκλεγείς Γερουσιαστής και νυν Αντικυβερνήτης της Πολιτείας, επικράτησε σε μία από τις πιο αμφίρροπες μάχες για τη Γερουσία, κατά του Τουρκοαμερικανού Ρεπουμπλικανού υποψηφίου, τηλεγιατρού Dr. Mehmet Oz — ο οποίος κατέβαινε στην κούρσα για τη Γερουσία με την έγκριση Trump. Ο Oz, εκτός από την τουρκική του υπηκοότητα και το γεγονός πως έχει υπηρετήσει στον τουρκικό στρατό, διατηρεί στενούς δεσμούς με το καθεστώς Ερντογάν. Τη στιγμή που η οριστικοποίηση του κειμένου της NDAA (National Defence Authorization Act) εκκρεμεί και εξελίσσεται ένας πραγματικός αγώνας δρόμου για τη διατήρηση των προϋποθέσεων πώλησης μαχητικών F-16 στην Τουρκία, ένας Δούρειος Ίππος του Ερντογάν που θα υπερασπιζόταν την τουρκική επιθετικότητα στο αμερικανικό Κογκρέσο θα ήταν μία πολύ κακή εξέλιξη. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση και εκτός των ελληνοτουρκικών ζητημάτων, ο Fetterman αποτέλεσε και ένα ηθικό αντίβαρο απέναντι στην επικίνδυνη σε κάθε επίπεδο ρητορική του πολέμιου των αμβλώσεων, υποστηρικτή του Trump, Dr. Oz.

Την ίδια στιγμή, ο John Fetterman έχει εκφράσει ανοιχτά την ανησυχία του για την Τουρκία και τις συνθήκες στις οποίες έχει υποβάλλει το καθεστώς Ερντογάν την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία. Δεσμεύθηκε μάλιστα πως θα υποστηρίξει τη θρησκευτική ελευθερία της ελληνορθόδοξης κοινότητας, ενώ έχει υποστηρίξει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και τη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς ξανά σε μουσείο. Έχει καταδικάσει το γεγονός πως το καθεστώς Ερντογάν έχει βάλει στο στόχαστρο το Οικουμενικό Πατριαρχείο και έχει ταχθεί στο πλευρό της ελληνοαμερικανικής κοινότητας. Όλα αυτά, δεν μπορούν παρά να τον καθιστούν φίλο της Ελλάδας στο αμερικανικό Κογκρέσο. 

Η επόμενη ημέρα

Η ήττα των Ρεπουμπλικανών του Trump — των MAGA (Make America Great Again) Republicans — είναι σίγουρα μία θετική ένδειξη για την κατάσταση της Δημοκρατίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Φίλης δεν πρέπει να προτρέχρουμε και να προβαίνουμε σε “ισοπεδωτικές εκτιμήσεις”.

“Μην ξεχνάμε ότι ο Trump το 2020 είχε πάρει 5,5 εκατομμύρια ψήφους περισσότερες από το 2016, που δεν είναι μία αμελητέα ποσότητα. Δεν πρέπει κανείς να τον υποτιμά, ούτε να κάνει ισοπεδωτικές εκτιμήσεις πως “ο Trump τελείωσε”. Αυτό που για εμένα είναι κρίσιμο για το μέλλον, είναι το ότι υπάρχει μία πτέρυγα στο Δημοκρατικό κόμμα, η πολύ αριστερή πτέρυγα των δικαιωματιστών — που ναι μεν είναι ισχυρή, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται δεν έχει αλώσει το κόμμα —, και υπάρχει και η πτέρυγα των υπερσυντηρητικών Ρεπουμπλικάνων, που είναι “τραμπική” — και που ενώ θεωρούσαμε πως έχει αλώσει το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, ίσως τελικά και να μην είναι έτσι”, διευκρινίζει ο κος Φίλης. “Αυτό που πρέπει κανείς να περιμένει να δει είναι αν τα επόμενα 2 χρόνια το κλίμα πόλωσης, διαίρεσης και διχασμού που χαρακτηρίζει την Αμερική σε πάρα πολλά επίπεδα θα διατηρηθεί ή θα μετριαστεί, με τους Αμερικανούς να έχουν συνειδητοποιήσει το πόσο κακό κάνει στη χώρα τους, στην εικόνα τους και στην εξωτερική τους πολιτική.”

Εν αναμονή των δηλώσεων του Donald Trump την ερχόμενη εβδομάδα, αλλά και λόγω της ενεργής συμμετοχής του τις προηγούμενες εβδομάδες στις ενδιάμεσες εκλογές, το ερώτημα εάν θα ανακοινώσει την υποψηφιότητά του για το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού κόμματος για τις Προεδρικές εκλογές του 2024 είναι πιο επίμονο από ποτέ. “Στις Προεδρικές εκλογές, θέλω να πιστεύω πως, εάν δεν είναι υποψήφιος ο Trump, ο DeSantis δε θα έχει ενδεχομένως την τοξικότητα του — όχι πως είναι προοδευτικός, μετριοπαθής ή φιλελεύθερος. Το αντίθετο μάλιστα: έχει μία υπερσυντηρητικότατη ατζέντα και ήταν και ο ίδιος οπαδός του Trump. Και βέβαια, πρέπει να δούμε ποιος θα εκπροσωπήσει και τους Δημοκρατικούς — αν θα είναι ο Biden ή κάποιος άλλος υποψήφιος”, σχολιάζει ο Καθηγητής.

Το βέβαιο είναι πως η αμερικανική κοινωνία έχει διχαστεί και πως όλα όσα την απασχολούν πηγάζουν και καταλήγουν πίσω σε ακριβώς αυτό το ζήτημα, όπως τονίζει ο Κωνσταντίνος Φίλης:

“Η Αμερική και ο κόσμος, ειδικά ο δυτικός, δεν αντέχουν αυτόν το διχασμό που υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι πάρα πολύ έντονο το φαινόμενο και για εμένα ανησυχητικό, γιατί είναι μία διαίρεση σε διάφορα επίπεδα. Η πόλωση είναι πάρα πολύ έντονη, γιατί ο μέσος ψηφοφόρος του Trump πιστεύει πως οι εκλογές του 2020 δε χάθηκαν αλλά κλάπηκαν, πιστεύει πως υπάρχει η λεγόμενη meta-αλήθεια, πως πρέπει να μπουν τα ζητήματα ασφάλειας και προστασίας πάνω από την ισότητα, την ισονομία, την ισοπολιτεία, και πως το κατεστημένο είναι αυτό που έχει φέρει την Αμερική σε αυτήν τη θέση. Τα 75 εκατομμύρια που ψήφισαν τον Trump στις εκλογές του 2020 είναι πολλά και δεν είναι κάτι που κανείς μπορεί να το αφήσει πίσω.”

*Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Αναπληρωτής Καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, επιστημονικός συνεργάτης του Υπουργείου Εξωτερικών και Αναπληρωτής Συντονιστής του Ελληνοτουρκικού Forum. Είναι διαλέκτης στη Διπλωματική Ακαδημία, στη Ναυτική Σχολή Πολέμου, στη Σχολή Εθνικής Άμυνας και στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας. Μεταξύ άλλων, αναλύει διεθνή ζητήματα στην τηλεόραση του ΑΝΤ1. Κατέχει BA στις Πολιτικές Επιστήμες και στην Ιστορία, MA στην Παγκόσμια Διακυβέρνηση και PhD στη διαμόρφωση και άσκηση εξωτερικής πολιτικής, με έμφαση στη ρωσική εξωτερική πολιτική. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο, με τελευταία προσθήκη την επιμέλεια του βιβλίου «Το μέλλον της Ιστορίας» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).