Πρέπει να απαγορευτεί το κόμμα Κασιδιάρη;

Ας φανταστούμε ότι δεν υπάρχουν ούτε η ΕΣΔΑ ούτε το σύνταγμα ούτε ο κοινός νομοθέτης. Πάμε ένα βήμα πιο πίσω. Στην απαρχή κάθε λογής νόμου, δηλαδή στους ηθικούς λόγους που επιτάσσουν την δημιουργία, τροποποίηση ή κατάργηση του. Λαμβάνοντας υπόψιν την απουσία ισχύουσας νομοθεσίας, η οποία πιθανότατα να μας εμπόδιζε για τυπικούς ή ουσιαστικούς λόγους να καταλήξουμε στο αποτέλεσμα που επιθυμούμε, βρισκόμαστε ενώπιον ενός αρκετά δύσκολου ερωτήματος: Πώς πρέπει να αντιμετωπίζει η δημοκρατία τους εχθρούς της; Σε πρώτη φάση οφείλουμε να αναρωτηθούμε τι σημαίνει δημοκρατία. Γιατί νομοτελειακά ο δικός της ορισμός οδηγεί και στον ορισμό των εχθρών της. Αν για να ορίσουμε το δημοκρατικό πολίτευμα μας ενδιαφέρει μόνον η τακτική διενέργεια εκλογικών αναμετρήσεων, τότε εχθροί της είναι όσοι εναντιώνονται στην αρχή αυτή. Εάν η δημοκρατία χαρακτηρίζεται και από άλλες αρχές όπως η ουσιαστική διάκριση των εξουσιών, η δίκαιη και αποτελεσματική δικαιοσύνη, οι ηθική οριοθέτηση των αγορών και η αναγνώριση-προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων τότε ποιοι είναι οι εχθροί της; Και για να δούμε τα πράγματα πιο σφαιρικά. Γίνεται η δημοκρατία ως ιδέα και σύστημα να έχει εχθρούς-ανθρώπους; Πιθανότατα όχι. Ίσως να ήταν ορθότερη η απόδοση της εχθρότητας σε άλλες ιδεολογίες- συστήματα. Για πολλούς λόγους αλλά κυρίως γιατί οι άνθρωποι είναι μόνον πρόσκαιροι φορείς των ιδεών. Εάν η δημοκρατία είναι “φάντασμα”, τότε αναμφίβολα “φαντάσματα” είναι και οι εχθροί της.

Στον σύγχρονο κόσμο η κυρίαρχη αντίληψη για την δημοκρατία είναι εκείνη που την εμπλουτίζει με πλήθος αξιών και όχι μόνο με μια τυπική εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Σε αυτό το πλαίσιο σίγουρα εντοπίζονται διαφωνίες. Και ως προς την ιεράρχηση των αξιών και ως προς του σκοπούς  αλλά και ως προς τα καλύτερα μέσα για την επίτευξη αυτών. Οι διαφωνίες αυτές είναι θεμιτές και διανθίζουν τη δημοκρατία όσο δεν εκφεύγουν των ορίων της. Τα όρια αυτά είναι προφανώς δυσδιάκριτα. Αλλά μπορεί να συναχθεί ότι κάποιος τα παραβιάζει όταν το αναφέρει ρητά ή όταν οι θέσεις του διακρίνονται τελολογικά από την πρόθεση της ουσιαστικής απορρύθμισης των λειτουργικών μηχανισμών της δημοκρατικής πολιτείας. Συνήθως ο πιο πετυχημένος δρόμος είναι ο δεύτερος γιατί σου παρέχει την άνεση να επικαλείσαι τη δημοκρατία όσο εναντιώνεσαι παράλληλα σε αυτήν. Εξ άλλου τα πιο αυταρχικά κράτη του πλανήτη είναι κι εκείνα που κατεξοχήν επικαλούνται τη δημοκρατία συχνότερα, μάλλον για να αποφύγουν την αυτοενοχοποίηση. Είναι εξαιρετικά δύσκολο συνεπώς να αναγνωσθεί ευκρινώς η αντιδημοκρατική πρακτική που μπορεί να υποκρύπτεται στα σπλάχνα μιας φιλοδημοκρατικής ρητορικής. Αν κάποιος για παράδειγμα είναι νεοναζί πιθανότατα δεν θα το αναφέρει στο καταστατικό του κόμματος του. Συν τις άλλοις, σε περιόδους οξείας πολιτικής αντιπαράθεσης, πολίτες και πολιτικοί αρέσκονται στο να αποκαλούν τους «αντίπαλους» τους ακραίους. Οι γραμμές ανάμεσα σε μία “διαφορετική δημοκρατική άποψη” και σε μια “αντιδημοκρατική άποψη” είναι πολύ λεπτές για να παίξουμε μαζί τους. Και οι πολίτες που βρίσκονται πάνω σε αυτές τις γραμμές είναι πολλοί για να παίξουμε μαζί τους. Το παιχνίδι της απαγόρευσης ιδεολογιών ενέχει μεγάλα ρίσκα. Το μεγαλύτερο είναι το ενδεχόμενο της αυτοκαταστροφής.

Αν σκεφτούμε όμως καλύτερα, οι απαγορεύσεις είναι αυτές που συντηρούν τη δημοκρατία. Ναι μεν υπάρχουν άνθρωποι που δολοφονούν, αλλά η δημοκρατία τιμωρεί την αφαίρεση ζωής. Ναι μεν υπάρχουν άνθρωποι που ασκούν βία, αλλά η δημοκρατία δεν αποδέχεται τη βία. Ναι μεν υπάρχουν άνθρωποι που κλέβουν, αλλά η δημοκρατία δεν ανέχεται τις προσβολές της ιδιοκτησίας. Φοβήθηκε η δημοκρατία μην αυτοκαταστραφεί σε αυτές τις περιπτώσεις; Φοβήθηκε μην αρχίσουν οι αθώοι να κατηγορούν άλλους αθώους για εγκληματικές πράξεις; Προφανώς δεν φοβήθηκε, συνειδητοποίησε όμως την ύπαρξη αυτού του κινδύνου και κατοχύρωσε θεσμικά αντίβαρα(βλ. δικαιώματα του κατηγορουμένου και σύγχρονο ποινικό δίκαιο), προνόησε δηλαδή για την διπλή της προστασία και από όσους την πολεμάνε και από όσους την επικαλούνται αλλά την βλάπτουν. Η διαφορά όλων των παραπάνω με την απαγόρευση ενός κόμματος έγκειται στο ότι μιλάμε για ιδεολογία και όχι για πράξεις. Κανένας δεν μας απαγόρευσε ποτέ να σκεφτόμαστε με εγκληματικό τρόπο. Το μόνο που στερούμαστε είναι η δυνατότητα να πράττουμε με εγκληματικό τρόπο. Ομοίως μια πολιτική οργάνωση έχει το δικαίωμα να θέλει να καταλύσει το πολίτευμα. Δεν έχει όμως το δικαίωμα να το κάνει. Ο μόνος ηθικός τρόπος αντίδρασης της δημοκρατίας είναι η αποδυνάμωση των εχθρικών ιδεολογιών με πειθώ και με την τήρηση της νομιμότητας.

Ας σταματήσουμε όμως εδώ την γενική ανάλυση και ας επικεντρωθούμε στο θέμα μας. Πρέπει να απαγορευτεί η συμμετοχή του κόμματος Κασιδιάρη στις εκλογές; Ο Κασιδιάρης, καλώς ή κακώς, διαθέτει ακόμα το τεκμήριο της αθωότητας καθώς δεν έχει καταδικαστεί αμετάκλητα για τη συμμετοχή του σε εγκληματική οργάνωση. Επομένως πέρα από το ότι ηθικά η απαγόρευση συμμετοχής του στις εκλογές θα ήταν προβληματική, καθίσταται και συνταγματικά μη δυνατή κατά το άρθρο 51 παρ. 3 του συντάγματος. Αν το πολιτικό σύστημα ενδιαφερόταν πραγματικά για την περιθωριοποίηση των ναζί θα είχε θέσει το ζήτημα είτε κατά τη διάρκεια διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είτε κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης ΝΔ, όσο ήταν ενεργή η διαδικασία προτάσεων και αναθεώρησης του Συντάγματος. Εάν ο συνταγματικός νομοθέτης είχε ασχοληθεί με το ζήτημα, δεν θα ασχολούταν- στο πάρα πέντε των εκλογών- ο κοινός νομοθέτης, ο οποίος μάλλον με τη στάση του ανεβάζει τα ποσοστά του κόμματος Κασιδιάρη παρά τα μειώνει. Αλλά ακόμα και να είχε αλλάξει το σύνταγμα, δεν θα υπήρχε ζήτημα μη συμμετοχής κόμματος νεοναζί στη βουλή εφόσον τα μέλη του δεν θα είχαν τελέσει συγκεκριμένες εγκληματικές πράξεις. Ακόμα ένα λάθος της πολιτείας στην περίπτωση Κασιδιάρη και ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι τον άφησε να βγάζει τσιτάτα στα σόσιαλ μίντια μέσα από τη φυλακή. Εάν τηρούταν ευλαβικά ο σωφρονιστικός κώδικας το πιθανότερο είναι το κόμμα του Κασιδιάρη να βρισκόταν τώρα κάτω από το 1%. Το πολιτικό σύστημα ,αν ήθελε, θα μπορούσε να παρέμβει νόμιμα εκεί. Αλλά δυστυχώς δεν το έπραξε. Και μη πράττοντας το σωστό στη σωστή στιγμή, έρχεται τώρα να διασαλεύσει τον θεσμικό χαρακτήρα του συντάγματος καθιστώντας το σύνταγμα αρνητικών συγκυριών, ώστε ο νομοθέτης να το ερμηνεύει όποτε το συμφέρει έτσι και όποτε δεν τον συμφέρει αλλιώς.

Βέβαια υπάρχει ένα πολύ σοβαρότερο πρόβλημα από το κόμμα του Κασιδιάρη. Η σχέση του πολιτικού συστήματος με τους πολίτες που το απαξιώνουν ή που εκφράζονται από ακραία κόμματα. Με το να απαγορεύεις ιδεολογίες δεν λύνεις το πρόβλημα της ύπαρξης και επιβίωσης τους. Οι άνθρωποι που ψήφιζαν χρυσή αυγή είναι παντού. Είναι ο μαθηματικός του σχολείου που διδάσκει στο παιδί σου, είναι ο ταξιτζής που θα σου πιάσει συζήτηση πάνω στη κούρσα, είναι ο συμφοιτητής σου, είναι ο συνάδελφος σου στη δουλειά, εκείνος που κάθεται δίπλα σου στο γήπεδο ή σε μία παράσταση, ο υπεύθυνος δημόσιας υπηρεσίας, ο αστυνομικός ακόμα και ο πανεπιστημιακός. Οι άνθρωποι αυτοί ελέγχουν και επηρεάζουν εν μέρει ζωές άλλων ανθρώπων. Το να κλείνουμε τα μάτια μας όταν τους βλέπουμε ή να μην τους δίνουμε τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους στις εκλογές δεν θα τους εξαφανίσει ούτε θα τους μετατρέψει σε δημοκράτες. Αν η δημοκρατία θέλει όντως να λύσει το πρόβλημα πρέπει να κατανοήσει ότι κατά βάθος είναι και αυτή μία μορφή προϊόντος. Οφείλει δηλαδή να υπερνικήσει σε ποιότητα και ποσότητα κάλυψης αναγκών τον αυταρχικό ανταγωνισμό και να εφαρμόσει καλύτερες τεχνικές μάρκετινγκ ιδίως σε σχολικό και διαδικτυακό επίπεδο. Καλές είναι οι αξίες και οι αρχές, αλλά αν δεν ξέρεις πως να τις πουλάς χάνουν εν τέλει το νόημα τους.