Scienteast #01: Αν ο κορονοϊός ήταν άνθρωπος

Αν ο κορονοϊός ήταν άνθρωπος, θα ήταν από εκείνα τα πρόσωπα που στιγμάτισαν με το όνομα τους ολόκληρες σελίδες της ιστορίας μας. Και όπως αξίζει σε καθένα από αυτά, ας γυρίσουμε τον χρόνο πίσω, ας ακολουθήσουμε το νήμα μέχρι την αρχή του, αςβρούμε την πηγή, την βάση αυτού του τέρατος που με αυθάδεια άλλαξε την ζωή ολόκληρου του πλανήτη.

Το Δεκέμβριο του 2019, ο ιός που αργότερα ονομάστηκε Covid19, έπληξε την χώρα της Κίνας σηματοδοτώντας την αρχή μιας πρωτοφανούς κατάστασης για τον 21ο αιώνα. Οιεπιστήμονες κλήθηκαν ξαφνικά να μελετήσουν έναν “άγνωστο” εχθρό, με απίστευτη ταχύτητα διάδοσης και υψηλό βαθμό μεταλλαξιγένεσης, να σταματήσουν την εξάπλωση του, να αντιμετωπίσουν την επέλαση του αλλά και να σχεδιάσουν την πρόληψη του. Όπως είναι εύλογο, η γνώση του πως “γεννήθηκε” ο παντοδύναμος αυτός ιός, θα προσέφερε πολλά στην επιστημονική κοινότητα αλλά και θα έδινε ένα σημαντικό μάθημα για την αποφυγή παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον.

Η ιχνηλάτηση εν μέσω της έκρυθμης ακόμα πραγματικότητας είναι αρκετά δύσκολη έως και αδύνατη. Το τεράστιο εύρος της σημαντικότητας των συμπτωμάτων, με ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων να είναι ασυμπτωματικοί ή να έχουν ήπια συμπτώματα που ομοιάζουν με αυτά μιας απλής γρίπης, σε συνδυασμό με την παγκοσμιοποίηση όπου η μετακινήσεις ανθρώπων και προιόντων αποτελεί καθημερινότητα, οδήγησε στην εξάπλωση του ιού σε μεγάλη κλίμακα εως ότου γίνει αντιληπτή από το σύστημα υγείας.Στην προσπάθεια λοιπόν εντοπισμού του “ασθενούς μηδέν” όπως λέγεται, βρισκόμαστεμπροστά στο χάος. Μάλιστα, επιστήμονες στηρίζουν ότι στην περίπτωση αυτή δεν είναι μόνο ένας. Ένας συχνός τρόπος μελέτης επιδημιών είναι η αξιοποίηση των βιοτραπεζών. Ο έλεγχος δειγμάτων βιολογικού υλικού, πριν την έξαρση μια επιδημίας για ανοσία σε συγκεκριμένο ιό, αποκαλύπτει τα πρώτα άτομα που νόσησαν. Με αυτό τον τρόπο έχουν μελετηθεί διάφορες ασθένειες, όπως ο Ebola, του οποίου πρώτο “θύμα” ήταν ένα μόλις δύο χρόνων αγόρι στην Δυτική Αφρική. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, ηδιαδικασία αυτή δεν φαίνεται να επιφέρει καρπούς.

Όλα όσα αναφέρθηκαν, συγκλίνουν σε μια άποψη : δεν υπάρχουν μέχρι και σήμερα επιβεβαιωμένα δεδομένα που να τοποθετούν χρονικά και τοπικά την έναρξη αυτης της εφιαλτικής πραγματικότητας.

Παρόλαυτα, ενδιαφέρον παρουσιάζει μια ιστορία η οποία φαίνεται να επικρατεί αυτή τη στιγμή. Το 2012, ένας γιατρός συνέταξε και δημοσίευσε μια αναφορά στην οποία παρατήρησε ασθενείς να νοσούν από άγνωστη αιτία, αναφέροντας ότι όλοι οι παραπάνω βρίσκονταν σε ομάδα υπεύθυνη για συλλογή δειγμάτων νυχτεριδών. Στην αναφορά αυτή μιλά για την πιθανότητα ιός που προσβάλλει νυχτερίδες να είναι συγγενικός και προς τον άνθρωπο. Αυτή ήταν η πρώτη αναφορά στον τόσο διάσημο πλέον Covid19. Αργότερα, επιστημονική ομάδα σε εργαστήριο μελέτης μεταλλάξεων ιών, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουν στελέχη με επικρατή χαρακτηριστικά προς αυξημένη τοξικότητα, συνέλεξαν δείγματα ασθενών νυχτερίδων από κορωνοίο και επιμόλυναν θηλαστικά συγγενικά σε νυφίτσες. Με τον τρόπο αυτό δημιούργησαν στέλεχος ιού που προσβάλλει το συγκεκριμένο είδος, το οποίο ως οργανισμός μοντέλο είναι πιο κοντά στον άνθρωπο. Αν και η κίνηση αυτή ήταν ένα μεγάλο βήμα για την διεκπεραίωση του επιστημονικού στόχου, αύξησε σημαντικά την επικινδυνότητα του όλου εγχειρήματος το οποίο αποδείχθηκε μοιραίο. Κοπέλα που εργαζόταν στην ομάδα αυτή κατέληξε μετά από βαριά πνευμονία δίνοντας το εναρκτήριο σήμα στην εκθετικά αυξανόμενη απειλή. Φημολογείται πως το εργαστήριο αυτό βρισκόταν κοντά σε αγορά στην περιοχή Wuhan, όπου εντοπίστηκαν και το 60% των πρώτων κρουσμάτων.

Αν το παραπάνω είναι πραγματικότητα ή ένα ενδιαφέρον παραμύθι, θα το αποδείξει – και αν – η ιστορία, πολύ αργότερα.

Ωστόσο, αξιοσημείωτη είναι η είδηση που πλέον έχει εδραιωθεί, πως ο κορονοϊός έλαβε “σάρκα και οστά” σε εργαστηριακό πάγκο. Πολύ πιθανό δυστυχώς ο ιός αυτός να “ξέφυγε” από τα χέρια ερευνητών και να μετατράπηκε από υλικό προς μελέτη σε απειλή. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρόκειται για μια οργανωμένη σκευωρία, αλλά για ένα απλό ατύχημα. Απάντηση σε όσους θέλουν να κυνηγούν φαντάσματα είναι η φυσιολογική παρουσία των υποδοχέων των κυττάρων του ανθρώπου που αξιοποιεί ο συγκεκριμένος ιός για να τα επιμολύνει, να εισβάλλει δηλαδή σε αυτά. Η σχέση των πρωτεϊνών του ιού και των υποδοχέων των κυττάρων είναι κλειδιού – κλειδαριάς, όπωςσυνηθίζουν να λένε και η βιοχημικοί. Πρόκειται λοιπόν για το αποτέλεσμα της εξέλιξης και της φυσικής επιλογής και όχι κάποιου βιολογικού κατασκευάσματος. Στο κάτω, κάτω για ποιο λόγο να ξοδέψει κανείς υπέρογκα ποσά και μήνες επιστημονικής έρευναςγια να κατασκευάσει κάτι το οποίο απλώς μπορείς να βρεις σε μια σπηλιά νυχτεριδών;

Αν και πάντα είχε απήχηση η ιστορία του Frankenstein, αυτή την φορά δεν μιλάμε για ένα κρεβάτι, μερικά Volt και έναν ψυχοπαθή επιστήμονα, αλλά για ένα υπαρκτό πρόβλημα που αναζητά λύση. Το μόνο βέβαιο είναι πως αν ο κορονοϊός ήταν άνθρωπος, πολύ πιθανόν να ήταν ένας ήσυχος γείτονας σου, που ποτέ δεν θα φανταζόσουν που θα μπορούσε να φτάσει.