Ταλιμπάν και γυναίκες: Η εκτεταμένη καταπάτηση των θεμελιωδών ελευθεριών

Με τον όρο Ταλιμπάν, αναφερόμαστε στο πολιτικό-θρησκευτικό κίνημα που κυβέρνησε το Αφγανιστάν και το οποίο είναι ενεργό από το 1996 έως το 2001 και από την 15η Αυγούστου του 2021 μέχρι σήμερα. Το θεοκρατικό καθεστώς τους κατηγορείται από την οπτική γωνία της δυτικής σκέψης, ως βάρβαρο σε ό,τι αφορά στα δικαιώματα των γυναικών.

Μετά την εκδίωξη των αμερικανικών και άλλων δυτικών στρατευμάτων από την Καμπούλ, τον περασμένο Αύγουστο, η ηγεσία των Ταλιμπάν προωθούσε μηνύματα προόδου και διαφοροποίησης από την αυστηρή πολιτική που χρησιμοποιούσαν μέχρι τοτε για την άσκηση των δικαιωμάτων των γυναικών. Μεταξύ των άλλων είχαν τονίσει ότι «Αλλάξαμε, δεν είμαστε οι ίδιοι. Οι γυναίκες θα έχουν δικαιώματα στο Αφγανιστάν και οι πρώην αντίπαλοί μας δεν έχουν να φοβούνται τίποτα. Ο κόσμος πρέπει να μας εμπιστευθεί και να μας αναγνωρίσει».

Τα πρόσφατα δείγματα γραφής ωστόσο, φαίνεται να απογοητεύουν όσους είχαν εναποθέσει κάποιες ελπίδες στα λόγια των Ταλιμπάν. Τον Φεβρουάριο, οι ίδιοι ανακοίνωσαν πως οι γυναίκες δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να καλύπτουν το κεφάλι τους «ακόμη και με κουβέρτα», διαφορετικά θα κινδυνεύουν να χάσουν τη δουλειά τους. Οι τελευταίες εξελίξεις, που αφορούν στον εξαναγκασμό για χρήση της μπούρκας, μας πείθουν ότι η επικράτηση τους στην εξουσία για δεύτερη φορά δεν διαφέρει καθόλου από τις τακτικές τους την περίοδο του 1996-2001.

Το διάταγμα που εκδόθηκε το Σάββατο και φέρει την υπογραφή του ανώτατου ηγέτη του Αφγανιστάν και επικεφαλής των Ταλιμπάν, Χιμπατουλάχ Ακουντζάντα, αναφέρει ότι οι γυναίκες «πρέπει να φορούν ένα τσαντόρ (μπούρκα από το κεφάλι μέχρι τα πόδια), όπως απαιτεί η παράδοση και ο απαιτούμενος σεβασμός».

Συνεχίζει, τονίζοντας ότι «Οι γυναίκες που δεν είναι πολύ μεγάλες σε ηλικία ή πολύ νέες οφείλουν να καλύπτουν το πρόσωπό τους, εκτός των ματιών, όπως επιτάσσουν οι κανόνες της σαρία (ο ισλαμικός νόμος), έτσι ώστε να αποφεύγουν τις προκλήσεις όταν συναντώνται με άνδρες που δεν ανήκουν στις τάξεις των μαχράμ (οι στενοί συγγενείς)». Οι άνδρες συγγενείς των παραβατών επίσης θα έρχονται αντιμέτωποι με τιμωρία στο ενδεχόμενο παραβίασης.

Πιο συγκεκριμένα, με την πρώτη διαπιστωμένη παράβαση, προβλέπεται μια κατ’ οίκον επίσκεψη για συστάσεις. Στη δεύτερη, ο υπεύθυνος θα καλείται σε ακρόαση στο υπουργείο, ενώ με την τρίτη θα φυλακίζεται επί τριήμερο. Στην περίπτωση που δεν υπάρξει συμμόρφωση ούτε τότε, θα παραπέμπεται στο ισλαμικό δικαστήριο, που θα αποφασίζει για την ποινή του.

Το νέο διάταγμα έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά αντιδραστικών ρυθμίσεων για τις γυναίκες, οι οποίες δεν μπορούν πλέον να διανύουν μεγάλες αποστάσεις ασυνόδευτες, ενώ η παρότρυνση ειναι πως εάν δεν έχουν σοβαρή δουλειά, είναι καλύτερο να μένουν μέσα. Στις απαράδεκτες και καταδικαστέες αυτές διατάξεις, είναι εύλογο να αναφέρουμε και την απόφαση για τον επ´αόριστον αποκλεισμό των κοριτσιών από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που ανακοινώθηκε στα τέλη Μαρτίου, το ίδιο πρωί που επρόκειτο να ανοίξουν ξανά τα σχολεία ύστερα από ένα εξάμηνο και ενώ χιλιάδες μαθήτριες περίμεναν έξω από αυτά για να έχουν την ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον.

Οι αντιδράσεις του ΟΗΕ, της Δύσης, ακόμη και των γυναικών που δηλώνουν αποφασισμένες να τηρήσουν στάση ανυπακοής, ήταν έντονες. Η συγκεκριμένη απόφαση εναντιώνεται στις πολλές «διαβεβαιώσεις σχετικά με την προστασία και τον σεβασμό όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Αφγανών, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών και των κοριτσιών», ανέφερε σε δήλωση Αποστολή Βοήθειας του ΟΗΕ στο Αφγανιστάν.

Αξίζει ακόμα να υπενθυμίσουμε, ότι η υποβολή της μπούρκας ήταν υποχρεωτική στις Αφγανές γυναίκες και κατά την πρώτη περίοδο εξουσίας των Ταλιμπάν (δεκαετία 1990), στην οποία αυτή περίοδο, οι γυναίκες ήταν περιορισμένες στην «ασφάλεια» του σπιτιού τους και τους επιτρεπόταν στο κατ’ ελάχιστον η εκπαίδευση ή το οποιοδήποτε δικαίωμα σε ευχαρίστηση και ψυχαγωγία.